“15 MART DÜNYA TÜKETİCİ HAKLARI GÜNÜ”
ve
“15-21 MART TÜKETİCİYİ KORUMA HAFTASI”

Kutlama Mesajı

Birleşmiş Milletler Genel Kurulunda 1985 yılında alınan bir kararla Tüketici Hakları Evrensel Beyannamesinin ilân edildiği gün olan 15 Mart tarihi, Uluslararası tüketici örgütleri tarafından Dünya Tüketici Hakları Günü olarak kabul edilmiştir.

Anayasamızın 2’nci maddesinde yer alan “sosyal adalet” ilkesi zayıfların güçlüler karşısında korunmasını zorunlu kılmaktadır. 172’nci maddesinde yer alan “devlet, tüketicileri koruyucu ve aydınlatıcı tedbirler alır, tüketicilerin kendilerini koruyucu girişimlerini teşvik eder.” hükmü ile tüketicinin korunması konusu devlet güvencesine alınmıştır.

Ülkemiz ise özel bir tüketici mevzuatıyla 1995 yılında 4077 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ile tanıştı. Öncesinde genel hükümlerin getirdiği yasal imkânlardan yararlanmakta olan tüketiciler, daha hızlı çözüm üreten ve daha geniş haklar tanıyan bir sisteme kavuştular. Hızla ilerleyen ekonomik ve teknolojik değişimler doğrultusunda, 4822 sayılı kanunla esaslı değişikliklere uğrayarak 6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun olarak 07 Kasım 2013 tarihinde yasalaşmıştır.

Kanun kapsamında çıkarılması öngörülen 28 adet uygulama yönetmeliğinin tamamı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu Yasa ile tüketiciler, Mesafeli Sözleşmeler, İş Yeri Dışında Satış, Taksitli Satışlar, Garanti Belgesi, Türkçe Tanıtma Kullanma Kılavuzu, Satış Sonrası Hizmetler, Ayıplı Mal ve Hizmetler, Devre Tatil, Paket Tur, Sözleşmelerdeki Haksız Şartlar, Tüketici Kredisi, Kredi Kartları, Süreli Yayınlar, Abonelik Sözleşmeleri, Yanıltıcı ve Aldatıcı Reklamlar, Fiyat Etiketi vb. gibi pek çok konuda satıcı ve sağlayıcılar karşısında haklarını arama ve elde etme imkânına kavuşmuş; tüketicilerin hakları, çağdaş anlamda yasal çerçeve ile koruma altına alınmıştır. Ayrıca; Bakanlığımız tarafından tüketicilerin bilinçlendirilmesi amacıyla oluşturulan spot filmler, afiş ve broşürler yıl içerisinde ilimiz tüketicilerine Müdürlüğümüzce ulaştırılmaktadır.

Tüketici; en genel anlamı ile “Temel gereksinimlerinin giderilmesi ve sağlıklı bir çevrede yaşama gereğinin yerine getirilmesi için, seçim hakkını kullanabileceği bir ortamda eğitilmiş ve bilgilendirilmiş olarak güvenlik içinde ekonomik faaliyetlere katılan, bu katılımı nedeniyle uğrayabileceği zararı tazmin edilen bu haklarının korunması, sürdürülmesi ve geliştirilmesi hususundaki taleplerini oluşturacağı örgütler aracılığıyla ya da bireysel olarak kamuoyuna duyurma hakkına ve taleplerinin dikkate alınmasını isteme yetkisine sahip kabul edilen kişidir.” Tüketicinin temel ihtiyaçlarının karşılanması, sırf insan olması nedeniyle, insanca yaşam için gerekli olan asgari koşulların sağlanması anlamına gelmektedir. Tüketicinin seçme hakkının varlığı, serbest rekabet ortamının sağlanması, böylece tüketicinin almak istediği malları, rakip mallar arasından, kendi tercihine göre seçebilmesi anlamına gelmektedir.
Günümüz bilgi ve teknoloji çağı olup; hayatımızın her noktasında olduğu gibi tüketim alışkanlıklarımızda da hızlı bir değişime yol açmış, yaşanan bu hızlı değişim ve gelişim bir takım sorunları da beraberinde getirmiştir. Bunun sonucu bazı alanlarda düzenleme yapma ihtiyacı doğmuş, özellikle tüketicilerin korunması, tüketim mallarına ilişkin düzenleme ve denetimlerin sağlanması, tüketicilerin bilinçlendirilmesi ve tüketimi yaşam biçimi olmaktan çıkarmak için farkındalık organizasyonları düzenlenmesi gereği hâsıl olmuştur. Bu noktada tüketici hakları ve tüketicinin korunması hususuna önem ve öncelik vermeye hassasiyet göstermekteyiz. Gelişmiş ekonomilerin en temel özelliklerinden biri de hiç şüphesiz tüketici haklarına gösterilen saygı ve duyarlılıktır. Tüketicilerimizin gelişmiş ülkelerde yaşayan tüketicilerle aynı haklara sahip olmaları, bilgilendirilmeleri, yasal haklarını kullanmaları için özendirilmeleri hususlarına büyük önem vermekte ve çalışmalarımızı bu anlayışla yürütmekteyiz.

İlimizde tüketici haklarının korunması amacıyla Ticaret İl Müdürlüğü bünyesinde İl Tüketici Hakem Heyeti ve 17 ilçe kaymakamlığı bünyesinde İlçe Tüketici Hakem Heyeti olmak üzere toplamda 18 adet Tüketici Hakem Heyeti bulunmakta iken 2018 yılında yapılan Tüketici Hakem Heyetlerinin Yeniden Yapılandırılması Süreci ile 17 İlçe Tüketici Hakem Heyetinde kaymakamlıklarda bulunan ‘Tüketici Hakem Heyeti’ tabelası kalacak şekilde 17 tüketici hakem heyetinin başvuru almaya devam etmesi, bununla birlikte karar mercilerinin İl Tüketici Hakem Heyeti olarak belirlenmesi ile şikâyetlerin merkezde toplanarak hakem heyetlerinin güçlendirilmesi süreci başlatılmıştır.
Bu kapsamda Tüketici Hakem Heyeti Başkanlığımıza 2023 yılında, 2022 yılından devreden dosya sayısı ile birlikte toplam başvuru 5398 olup bunların 4893 adedi karara bağlanmış, kararların yaklaşık olarak %59’u (3195 adet) tüketici lehine, %26’sı(1419 adet) ise tüketici aleyhine sonuçlanmış 784 adet şikâyet ise görevsizlik veya uzlaşma nedenleriyle reddedilmiştir. Şikâyetler konularına göre incelendiğinde 1.sırada “Perakende Ticaret Sektörü” ne ait şikâyetler yer alırken 2.sırada “Finansal Hizmetleri Sektörü”, 3.sırada ise “Abonelik Hizmet Sektörü” şikâyetleri yer almıştır.
Tüketicilerin 2024 yılı için parasal değeri 104.000 TL’ye kadar olan uyuşmazlıklarda başvurularını ikametgâhlarının bulunduğu Ticaret İl Müdürlüğü bünyesindeki İl Tüketici Hakem Heyetlerine Şahsen veya E-Devlet kapısı üzerinden elektronik ortamdan başvuru yapılabilmektedir. 104.000 TL ve üzeri uyuşmazlıklarda ise Tüketici Mahkemelerine başvuru yapılması gerekmektedir.

“6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun” ve “Fiyat Etiketi Yönetmeliği” ile “6585 Sayılı Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun”a dayanılarak Bakanlığımızın görev alanına giren ürünlere ilişkin olarak ‘’fahiş fiyat’’ ile “stokçuluk” yapan firmalara karşı, personellerimiz tarafından 2023 yılında 207 işyerinde 1509 ürün denetlenmiştir. 2024 yılında ise 10.03.2024 tarihi itibarıyla 91 işyerinde 910 ürün denetlenmiş ve halen denetimlerimiz devam etmektedir.
Yine 2023 yılı içerisinde “6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun” ve “Fiyat Etiketi Yönetmeliği” ile “6585 Sayılı Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun”a dayanılarak Bakanlığımızın görev alanına giren ürünlere ilişkin olarak 2023 yılında 284 işyerinde 2619 ürün denetlenmiş, 20 adet işyerinde Fiyat Etiketi Yönetmeliğine aykırılık tespit edilmiştir. Fiyat Etiketi Yönetmeliğine aykırılıktan dolayı idari para cezası uygulanmıştır. 2024 yılında ise 10.03.2024 tarihi itibariyle ise 92 işyeri 1343 ürün denetlenmiş olup yapılan denetimler ile ilgili olarak Bakanlığımıza günlük, haftalık ve aylık olarak raporlar gönderilmekte olup denetimlerimiz aralıksız devam etmektedir.
Bakanlığımız merkez ve taşra teşkilâtları olarak “Güvensiz ürüne karşı sıfır tolerans” prensibi ve “Bilinçli Tüketici, Basiretli Tacir” anlayışı içinde devam eden tüm bu çalışmalarımız neticesinde tüketicinin korunması alanında bir farkındalık oluşturarak tüketicilerimizin bilinçlenmesini ve haklarını kolayca aramasını, vizyonumuz gereği “hızlı ve kolay ticaretin güven kapısı” olmayı hedeflemekteyiz ve bu doğrultuda çalışmalarımıza devam etmekteyiz.

Bakanlığımızın talimatlarıyla İlimizde de haksız/fahiş fiyat artışlarına yönelik denetimler hız kesmeden devam etmektedir. Vatandaşlarımızın Haksız Fiyat Artışları)HFA’ na yönelik tespit şikâyetlerini, Ticaret İl Müdürlüğüne, ALO 175 Tüketici Hattına veya E-Devlet Haksız Fiyat Artış Sistemi (HFA) üzerinden iletebilirler.
Ülkemizde ekonomik hayatın en önemli unsuru tüketicinin korunması, eğitilmesi, bilinç düzeyinin artırılarak pazarda güçlü konumuyla yer alması, aldatılan, sömürülen, güçsüz tüketiciler topluluğu yerine, haklarını bilen, soran, sorgulayan, hak arama bilincine ulaşmış güçlü tüketiciler topluluğuna ulaşması amaçlanmaktadır.

Tüketici bilinci oluşturmak ve tüketici sorunlarını gidermek adına Ticaret İl Müdürlüğü ve Tüketici Hakem Heyeti Başkanlığı olarak; milletimize hizmet etmekten büyük bir mutluluk ve şeref duyduğumuzu, bu hedef doğrultusunda çalışmalarımızın artarak devam edeceğini belirterek, bütün tüketicilerimizin 15 Mart Dünya Tüketiciler Günü ve 15-21 Mart Tüketiciyi Koruma Haftası’nı kutlarım.                                                                        

                                                                                                                                                                                                                                                                                                 
   Mahmut YAYLA
   Afyonkarahisar Ticaret İl Müdür V.